stuiteren

Groep: groep3,groep4
Vakgebied: natuuronderwijs
Thema: overige
Omschrijving: Hoestuiteren verschillende ballen op verschillendeondergronden.
Zoekwoorden: stuiter stuiteren ondeergrond ballen bal

Copyright © 2000 - 2001 Lesidee. Alle rechten voorbehouden.
Voor meer lesideeën: ga naar www.lesidee.nl
NATUURONDERWIJS

groep 4

Kracht, stuiteren

Doelen:

- De kinderen kunnen het stuiteren van ballen vergelijken
-
De kinderen kunnen letten op verbanden tussen: stuithoogte, ondergrond en soort bal
-
De kinderen kunnen de resultaten weergeven in staafdiagrammen

Materialen die je nodig hebt:

-
Allerlei verschillende ballen (de kinderen nemen deze zelf mee)
-
Meetlat en meetlinten
-
Krijtpoeder, bakje zand en een zacht kussen
-
Diverse ondergronden: zeil, rubber, hout, steen, gras, ijzer, tennisracket e.d.
-
Balans, stopwatch, voetbalpomp

De les:

introductie

De kinderen hebben als het goed is allemaal 1 of meerdere ballen meegenomen. Je vraagt aan de
kinderen wiens bal nu het beste zal stuiteren.
De 2 beste ballen ga je “testen”. De eerste bal gooi je op de grond, zodat ie goed terug stuitert.
De andere bal laat je op een slappe ondergrond (het kussen) neerploffen. Dan voer je een klein
toneelstukje op over hoe goed die eerste bal was en dat de tweede bal helemaal niet goed is.

Als het goed is zullen de kinderen hierover gaan protesteren. Je laat de kinderen dan uitleggen
waarom ze protesteren en hoe het wel eerlijk kan zoals:
-
De ballen op dezelfde ondergrond laten neerkomen.
-
Niet de ene bal gooien en de andere laten vallen, maar allebei de ballen laten vallen
-
En als laatste het stuiteren een aantal keer herhalen, zodat je een echt eerlijk antwoord
krijgt.

Op het bord schrijf je een overzichtje over welke ballen de kinderen hebben meegebracht.
Daarbij schrijf je de verschillen ook op. Zoals de verschillen in grootte, gewicht, materiaal en
hardheid.
Belangrijk: Laat de kinderen zelf nadenken over het verschil tussen de ballen!

Copyright © 2000 - 2001 Lesidee. Alle rechten voorbehouden.
Voor meer lesideeën: ga naar www.lesidee.nl
In de laatste stap van de introductie ga je de kinderen vertellen dat ze nu zelf gaan onderzoeken
hoe die verschillende ballen stuiteren onder allerlei omstandigheden.

Kern

Je verdeelt de klas in groepjes van ongeveer 4 kinderen per groepje. Elk groepje gaat nu hun
eigen onderzoeksplan maken voor het stuiteren met de ballen.
Je helpt de groepjes met het formuleren van een geschikte vraag en het bedenken van een eerlijke
test.
De kinderen kunnen letten op hoe hoog de bal terug stuitert en hoelang de bal blijft stuiteren
(stopwatch)

Suggesties:

-
Welke bal stuitert het hoogste terug? Je laat een aantal ballen een paar keer vallen
vanaf dezelfde hoogte, op dezelfde ondergrond. Hoe hoog stuitert elke bal terug? Dat
meet je m.b.v. een meetlat
-
Welke ondergrond is het beste? Je laat een bal een aantal keer vallen op verschillende
ondergronden. Op welke ondergrond stuitert de bal het beste terug, of het langste
door?
-
Stuitert de beste bal ook het beste op steen of gras (of andere materialen?) Je laat een
aantal verschillende ballen op verschillende ondergronden stuiteren. Welke bal
stuitert het beste op welke ondergrond?
-
Stuitert de hoogste stuiter ook het langst? Laat 3 ballen vanaf dezelfde hoogte
stuiteren op een goede ondergrond. Meet eerst een paar keer hoe hoog de ballen
stuiteren en daarna hoelang ze door blijven gaan met stuiteren.
-
Maakt het uit of een bal hard of zacht is? Laat een paar keer wat lucht uit een bal
ontsnappen (bij voorkeur een voetbal) en meet steeds hoe hoog hij terug stuitert.

NB. De bal moet wel vanaf dezelfde hoogte en op dezelfde ondergrond stuiteren.

-
Wat is het effect van de valhoogte? Je laat een pingpongbal en een stuiterbal vanaf
verschillende hoogten vallen. Hoelang stuiteren ze door?

De verwerking:

Je laat elk groepje een verslag maken en de resultaten weergeven in een staafdiagram.
Je bespreekt de resultaten en trekt enkele conclusies, laat bij voorkeur de kinderen zelf de
conclusies trekken.

Enkele conclusies kunnen zijn:

Copyright © 2000 - 2001 Lesidee. Alle rechten voorbehouden.
Voor meer lesideeën: ga naar www.lesidee.nl
-
De beste stuiter op de ene ondergrond, is nog niet de beste stuiter op de andere
-
Kleine/lichte ballen stuiteren niet op elke ondergrond even goed. Op een zware
ondergrond stuitert een zware bal beter.
-
Harde ballen stuiteren beter dan zachte.
-
Van hoe hoger je een bal laat vallen, hoe hoger deze bal stuitert. Alleen lichte
ballen (zoals bijvoorbeeld een pingpongbal) die stuiteren niet veel hoger omdat ze
last hebben van luchtweerstand.
-
De hoogste stuiter, stuitert ook het langste door.

Stel met de kinderen vast, welke factoren van invloed kunnen zijn op het stuiteren: de soort
bal, de hardheid van de bal, de valhoogte en de ondergrond.

Vraag de kinderen wat ze denken dat er gebeurd bij het stuiteren. Daarna voer je een
demonstratie proefje uit:

I.
Wrijf een stukje harde vloer in met krijtpoeder
II.
Leg 1 tennisbal er zachtjes op en laat een tweede er zachtjes eenmaal op stuiteren.
III.
Je laat de krijtafdruk op beide ballen met elkaar vergelijken

Het blijkt dat de gestuiterde bal een grotere krijtafdruk heeft dan de andere bal.
Hoe komt dat?
Door de vaart waarmee de bal op de grond terecht komt, wordt de bal ingedrukt. Doordat de
deuk terugveert, stuitert de bal omhoog. Op een zachte ondergrond deukt de bal dus minder in
en stuitert ie minder terug.

Evaluatie:

Uit de verslagen en uit je observaties zal blijken of de kinderen betrouwbare testen hebben
uitgevoerd.
Je kan de kinderen nog een ander, gelijksoortig onderzoek laten doen. Bijvoorbeeld: hoever
rolt een bal vanaf een helling?, en een staafdiagram laten maken van de meetresultaten.