kogellager

Groep: groep7,groep8
Vakgebied: techniek
Thema: vervoer
Omschrijving: werkexperiment waarbij ondervindingen van diverse proefjes vergeleken worden met de verwachtingen. Tevens worden er echte kogellagers bekeken bij skatewieltjes
Zoekwoorden: wrijving kogellager wielen techniek

kogellagers
Layout lesbeschrijving (inhoudelijk)
ONDERWERP :

Wielen en assen

HERKOMST   :
Techniekvaardig
DOELGROEP :
Groep 7/8
AANLEIDING :
Les natuur over het aspect wrijving
GEBIED :

Bouwen en wonen

Communicatie

Transport

Productie
Transport:
TECHNISCHE ASPECTEN:

Constructies

Overbrengingen

Besturingen

Energieomzettingen
Overbrengingen
DOMEIN

Zelf maken van techniek   (A)

Onderzoeken van techniek (B)

Onderzoeken van techniek

Layout lesbeschrijving (didactisch)

ONDERWERP :
Kogellagers
DOELGROEP :
Groep 7/8
LESDOEL(EN) :

Leerlingen hebben ondervonden dat wrijving inherent is
aan weerstand en dat wrijving warmte opwekt.
Ze hebben geleerd, dat die wrijving aanzienlijk kan
worden verminderd door rollen of kogeltjes tussen de ten
opzichte van elkaar bewegende oppervlakken te plaatsen.
EINDPRODUCT :

Duidelijk zichtbare kogellagers.
BENODIGDHEDEN

Voor de leerkracht

Voor de leerling

Kleine ronde kraaltjes
2 identieke schoteltjes
een aantal evengrote knikkers.
Per twee leerlingen 1 set skatewieltjes
VOORAF :

Bij skeelerwinkel oude skeelerwieltjes vragen voor
gebruik op school.
Materialen op tafel klaar leggen.
INTRODUCTIE :

Je komt de klas in op skeelers of je pakt een onderdeel uit
de “leskist” beschreven bij de klassikale introductie
LESACTIVITEITEN :

1)
Werkexperiment. Kinderen wrijven in hun handen
en voelen dat dit stroef gaat en de handen warm
worden. Vervolgens worden er een aantal kraaltjes
in de palm van de hand gelegd. Het blijkt dat het
wrijven nu minder stroef gaat.
2)
Proef met schoteltjes. Leg twee schoteltjes op
elkaar en leg er iets zwaars op. Probeer de
schoteljes nu te draaien. Wat kun je doen om
makkelijker te laten bewegen.
3)
Geef ieder tweetal een stel skatewieltjes of
skeelerwieltjes en laat ze deze uit elkaar halen en
bekijken hoe echte kogellagers eruit zien.
AFSLUITING :

Ondervindingen van de experimenten vergelijken met de
verwachtingen.

Assen die “droog” in een asgat draaien, kunnen door de wrijving zo heet worden, dat ze
verbranden of vastlopen. Daarom is het belangrijk om een smeermiddel in het asgat aan te
brengen. Dat wielen en assen na smering lichter draaien komt, omdat de wrijving door dit
smeermiddel verminderd wordt.

Al eeuwenlang zoekt men een manier om het
voortbewegen van een kar, wagen of ander
soort voertuig lichter te laten verlopen. Het
smeren van de onderdelen was wel een oplos-
sing, maar uiteindelijk gaf dit niet het gewenste
resultaat. Een grote verbetering was de uitvin-
ding van het kogellager. Een kogellager is te
vergelijken met een rollenbaantje van in vet
liggende stalen rollen of kogeltjes, dat om en
tegen een as aan ligt.

Waarschijnlijk is er heel vroeger ook een dergelijke uitvinding gedaan rond.
Het is mogelijk dat Deense wagenmakers rond 100 v. C geprobeerd hebben om ronde houten
staven rond de as te
plaatsen

Kogellagers vinden hun toepassingen in heel veel machines en andere producten waarbij
vervoer op de eerste plaats komt. Door deze constructie bestaat er nauwelijks wrijving tussen
de bewegende delen. Met de volgende experimenten zullen kennismaken met de begrippen
wrijving en kogellagers.

Naam:

Je gaat in tweetallen de volgende experimenten uitvoeren en vult daarbij het antwoordenblad
zo volledig mogelijk in. Natuurlijk schrijf je ook je eventuele opgedane ervaringen erbij.

Experiment 1

Wrijf eens in je handen. Beschrijf eens wat je precies voelt.

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Wrijf nu nog eens in je handen, maar zorg nu dat je eerst een paar kraaltjes in de palm van je
hand legt. Merk je verschil? Zo ja, wat dan?

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Experiment 2

Leg twee precies dezelfde schoteltjes op elkaar. Leg op het bovenste schoteltje een zwaar
gewicht. Bijvoorbeeld een dik boek, of een steen.
Kunnen de schoteltjes makkelijk draaien?

……………………………………………………………………………………
……………............................................................................................................

Kun je een oplossing verzinnen om deze schoteltjes wel makkelijk op elkaar te laten draaien?

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Onderzoekje

Pak, per tweetal, uit de bak voor in de klas een skeelerwieltje of een skatewieltje. Beschrijf
het wieltje aan de buitenkant. Welke onderdelen kun je vanaf de buitenkant zien? Hoe denk je
dat de binnenkant eruit ziet? Beschrijf dit.

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Pak nu een schroevendraaier en probeer samen één zo’n wieltje open te maken. Let op dat je
het wieltje niet onderste boven houdt. Kijk eens goed naar de binnenkant. Beschrijf wat je
ziet. Zie je bekende onderdelen.

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Vergelijk ook eens een skatewieltje met een skeelerwieltje. Zie je verschillen? Zo ja, hoe zou
dat kunnen komen?

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

Als je het leuk vindt kun je hieronder nog een tekening maken van de binnen en/of buitenkant
van jouw onderzochte wieltje.